|
(ва Аллоҳнинг азоби қаттиқ азобдир) иборасини олдинги иборага атф қиляпти. Токи, Аллоҳнинг авф этишидан уларнинг умидлари батамом узилсин.
2- Ўша мудҳиш кунда, аламли азоб кўзлар билан кўриб турилган пайтда, кучу қудратнинг ҳаммаси Аллоҳники экани аён бўлган соатда ишларнинг моҳияти очилади:
а) Аллоҳга ҳар хил бутларни, санамларни ва бошқа нарсаларни шерик қилганлар ўша мудҳиш кунда мана шу шерик қилган нарсалари ҳеч қандай кучга ҳам, қудратга ҳам эга эмаслигини, ўзларини чор атрофдан азоб ўраб келаётганини кўришиб, ҳасрату надоматлари чўққига чиқади.
б) Ўзлари эргашган, этакларидан тутган пешволари улардан тонаётганини кўришиб, ҳасрату надоматлари янада ортади. У пайтдаги даҳшат шу қадар кучли бўладики, пешволарнинг ўз тобеларини тан олишига имкон топилмай қолади. Ҳамма ўзи билан ўзи машғул бўлади. Пешво билан тобе ўртасини боғлаб турувчи ҳамма ришталар узилади. Гўё бу ришта олдин бўлмагандек бўлиб қолади.
в) Тобелар дўзахдан чиқиб, қайта дунёга келишнинг ва пешволаридан интиқом олишнинг имкони йўқлигини англаган пайтларида уларнинг ҳасрату надоматлари янада ортади. Ана ўшанда бу пешволарга эргашиб, жуда қаттиқ хатога йўл қўйганларини, пешволари уларни ҳалокатга олиб борганларини, уларга эргашиб, қилган ишлари ўзларига ҳасрату надомат бўлиб қайтганини, улар учун жаҳаннамдан жой ҳозирлаб қўйганини кўрадилар. Нақадар аянчли оқибат!
3- Бу оятларнинг мантуқи Аллоҳдан бошқаларни У Зотга шерик қилиб, уларни худди Аллоҳни севгандек севадиган кишиларга алоқадордир. Аллоҳ Таоло уларни золимлар, деб тавсифлаяпти. Чунки улар ишни, нарсани ўз ўрнига қўймасдан махлуқларни Холиқ билан тенглаштиряптилар ва шу билан золимларга айланяптилар.
Бу оятлар уларнинг оқибатини, пешволари азобни ва барча куч-қувват Аллоҳники эканини кўришган пайтда улардан қандай тонишларини баён қиляпти. Бу оятларнинг мантуқида тобеларига ёмон ишларни яхши қилиб кўрсатган пешволар учун қандай азоб борлиги хусусида ҳеч гап йўқ.
Бироқ бу мантуқнинг мафҳуми ҳам бор. (Мантуқ гапнинг юзаки маъноси, мафҳум эса унинг остидаги маъно). Қуйидагиларга берилган танбеҳ ўз-ўзидан юқоридагиларга ҳам тегишлидир. Аллоҳ тобеларгаки шунча азоблар тайёрлаб қўйган экан, уларни шу кўчаларга олиб кирган пешволарга ундан ҳам қаттиқ азоблар
71-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208